Doğum yılımı tarihim çelişkili, çeşitli rivayetler ama net değil...
Başbakan kimdi? Cumhurbaşkanı kimdi? Seçim, deprem, sel... tarihi belirleyebileceğiniz bilinen hangi olay olmuştu o zamanlar diye sormanız gerek. Mesela geçtiğimiz on yılda doğmuş bir bebek büyüyünce doğum gününü bulmak isterse karantina dönemi miydi, aşı yaptırılıyor muydu veya darbeden önce miydi sonra mıydı ya da İmamoğlu İBB'yi almış mıydı, Rusya Ukrayna'ya girmiş miydi, Hatay depremi olmuş muydu, İsrail Filistin'e saldırmış mıydı, Esad düşmüş müydü, mülteciler gelmiş miydi, Trump başta mıydı gibi sorular sormalı. Münevver Karabulut 3 Mart 2009'da öldürüldü, Cem Garipoğlu 197 gün sonra teslim oldu; sürekli haberlerdeydi öyle bir dönemin unutulması mümkün değil. Haberlere çıkmış tarihi bilinen bir şeyi söylemeleri gerek. Örnek: 20 Temmuz 1974 Kıbrıs harekatı. 16 Şubat 1999 Öcalan'ın yakalanıp Türkiye'ye getirilmesi. 3 Temmuz 2000 Kemal Sunal'ın ölümü veya 1 Şubat 1999 Barış Manço'nun ölümü. Kore'de savaştan sonra askerlere Marylin Monroe 1954'te konser verdi, bu tarz bilinen bir olayın tarihinden yola çıkacaksınız. Deniz Gezmiş 6 Mayıs 1972'de idam edildi. AKP'nin 2002 seçimlerinde ilk kez iktidar olması. Kılıçdaroğlu mu Özel mi CHP'nin başındaydı? Başkanlık sistemine geçilmiş miydi? Böyle şeyler. Çok geniş aralıklar gibi gelebilir ama 2023 yılında doğmuş biri için Özgür Özel mi Kılıçdaroğlu mu baştaydı bilmek iki aya kadar daraltabilir olası tarihi. Mesela ben hatırlıyorum Balyoz davası sonuçlandı sonra X tanıdığın düğünü oldu aynı yaz, tarihine bakıyorum 18 Haziran 2014. Memleket sansasyon cenneti illaki bir şeyler olmuştur.
Çemberi daraltırsak o an köyden kim askerdeydi, kimin resmi nikahı kıyılmıştı, kimden sonra kimden önce doğmuşsunuz bakacaksınız. Annenizle babanıza resmi nikah yapılmış mı, ne zaman yapılmış, yapıldıktan önce mi sonra mı doğmuşsunuz. Anneniz hamileyken/emzirirken köyde ölen, evlenen, askere giden olmamış mı? Bunların tarihleri bilinir. Bilgi edinme hakkı kanunuyla devletin vatandaşları hakkında tuttuğu bütün bilgilere ulaşabilirsiniz, buna doğum saati de dahil hastanede doğanlar için, ama sıklıkla sel bastı yangın çıkı arşiv yok diye cevap veriyorlar. Bazen cevap veriyorlar denenmesi gerek. Anneniz hamileyken/emzirirken anne veya babanız hiç oy vermiş mi? Vermişse kime vermişler? Muhtar seçimi bile olur, seçim ne zaman olmuş diye bakacaksınız. 12 Eylül 1980 ya da 28 Şubat 1997 gibi tarihler yardımcı olur. Hiç bilmediğim için çok geniş bir aralıktan konuşuyorum. 80'ler de 90'lar da bundan öncesi de sonrası da olaylı, malum coğrafya şartları. Siz kendi doğduğunuz zamana göre soracaksınız bu soruları. Cem Karaca o dönem vatandaşlıktan çıkarılmış mıydı, ülkede miydi Almanya'da mıydı diye bile sorabilirsiniz. Bülent Ersoy cinsiyet değiştirmiş miydi? Sonra şehir ve ilçe çapında belediye başkanı kimdi, şu köprü yapılmış mıydı, şurası ne zaman yandı...
Bunların hepsini hatırlamayacaklar. İhtiyacınız olan sadece tek bir hatıra. ''Ben hamileyken şu kişi (tanıdık veya bilinen şahıs) ölmüştü/evlenmişti/askere gitmişti veya şu (bilinen olay) olmuştu.'' tarzı bir cümleye ihtiyacınız var. Sonra o bilinen olay ne zaman olmuş diye internetten bakacaksınız, eğer bir tanıdığınız olayıysa onunla sohbet edeceksiniz veya devletten öğrenmeye çalışacaksınız (mesela o dönem babanız askerdeyse benzeri şeyleri). Sizin doğduğunuz günü kaydetmemiş olsalar bile o sıralarda belki köyden biri İstanbul'a okumaya gitmişti, başka şehre şehre çalışmaya gitmişti, onun kayıtları vardır.
Herhangi birinin aylarca hamile yaşayıp doğum yapan anneden daha iyi hatırlayabileceğini sanmıyorum. Bunun istisnası post partum depresyon (ve benzeri) sebebiyle oluşan bilişsel bozuklukların hafızayı etkilemesi. Annenizin hamileyken radyodan duyduğu bir haberin tarihine, hatta duyduğu bir şarkının çıkış tarihine bakarak bile ulaşabilirsiniz doğum yılınıza.
Yılı bulamazsanız bile annenizden mevsimi, ayı öğrenin. Papatyalar açmıştı, kar yağıyordu, günler uzundu/kısaydı... Güneş burçlarının tarihleri yıldan yıla değişmiyor sonuçta. En azından burcunuzu bilirsiniz.
Tarihi belli olasılıklara indirgedikten sonra tahmininizin doğruluğu hakkında standart ritüelle bir işaret isteyebilirsiniz. Önce kendiniz çaba göstermelisiniz. Kuş konmaz kervan geçmez, insanların ne girdiği ne de çıktığı, öğretmen/imam/doktor atanmayan (bu bilgiyi de kullanabilirsiniz) vergi alınmayan, askerlik yapılmayan bir yerde doğmadığınız sürece nasıl bulamayacağınızı anlayamıyorum. Belki eski zaman köylerini bilmediğimden sorunu küçümsüyorumdur ama gerçekten köyde veya çevre köylerde okul varsa ilkokul çocuklarının, sizin yoksa yaşıtlarınızın kayıtları, kayıt yoksa insanların hafızası var. Her şeyi geçtim, tutuklanan da mı yok? Herhangi bir sebeple hastaneye giden birileri yok mu? Gidip hastaneden öğrenebilirsiniz, devlet hastanesiyse bilgi edinme hakkı kanununu kullanarak (bilginin alakalı olduğukişinin şahsen başvurması gerek kişisler verileri koruma kanunu sebebiyle), özel hastaneyse şahsen başvurarak.
Özet: Doğduğunuz zamanlarda olmuş bir şey bulup onun tarihini öğreneceksiniz. İster imama bir cenazeyi ne zaman yıkadığını sormanız gereksin ister jandarma komutanına birini ne zaman tutukladıklarını. Gerekirse (varsa) ilkokul hocanızı Facebook'tan bulun, gerekirse dayınıza ne zaman askerlik yaptığını öğrenmesi için bilgi edinme hakkı kanununu kullandırtın Cimer'den başvuru yapsın. Hepsi öldüyse devletin kayıtlarına başvuracaksınız. O sıralar soyunuzdan ölen biri varsa (nine, dede) e-devletten görebilirsiniz var olan bilgiyi. Ki bunlara gerek kalacağını da düşünmüyorum. Kemal Sunal ölmüşse ama Ahmet Kaya hala hayattaysa 3 Temmuz 2000 ve 16 Kasım 2000 arası doğmuştur o kişi demek bu. Yaşınıza göre o yıllarda ne olmuş bakıp ona göre sorularınızı soracaksınız.
İnsanların hatırladığı tek bir olaya ihtiyacınız var yılı öğrenmek için. Saati hatta günü ve haftayı bulamamayı anlarım ancak yılı öğrenememeniz için tek sebep yeterince uğraş(a)mamış olmak.
Dünyadan tamamen kopuk bir yerde doğduysanız diyeceğim bir şey yok. Radyonun olmadığı jandarmanın bile gitmediği bir yerse o da ancak.
ama çocukların doğum gününü kutluyoruz, doğum günü kutlamayı ben bizim çocuklarda gördüm
Çocuklarınızın doğum günü kutlu ve mutlu olsun.